Evropska unija zatražila je od Sjedinjenih Država i Irana da izbjegavaju dalju eskalaciju tenzija, dok pokušava da spasi nuklearni sporazum sa Teheranom iz 2015. godina, u svijetlu sve većeg pritiska Vašingtona da se povuče iz dogovora. Evropski zvaničnici strahuju da je Iran satjeran u ćošak i da bi njegova reakcija mogla da ima opasne posljedice po region.
Sa američkog nosača aviona Abraham Linkoln, stacioniranog u Mediteranu, ranije ovog mjeseca su poletjeli borbeni avioni na putu za Bliski istok. U međuvremenu, u američku vazduhoplovnu bazu u Kataru stiglo je nekoliko bombardera B52 da bi se, kako je saopštila Trampova administracija, suprostavili jasnim nagovještajima prijetnji iz Irana po američke snage.
“Postavlja se pitanje kako će Iran reagovati? Kako će pokazati Sjedinjenim Državama da može da odgovori ako se nastavi pritisak? Ako se u tom trenutku povuče pogrešan potez, postoji rizik od nekontrolisane eskalacije”, smatra analitičar Džek Votling iz Instituta ujedinjenih kraljevskih službi.
Evropa vjeruje da je taj rizik opasno visok – što je jasno prenijeto američkom državnom sekretaru Majku Pompeu tokom njegove posjete Briselu početkom nedelje.
“Živimo u ključnom, delikatnom trenutku kada bi najvažniji i najodgovorniji pristup bio da se pokaže maksimalna uzdržanost i izbjegne vojna eskalacija”, saopštila je visoka predstavnica Evropske unije za spoljnu politiku Federika Mogerini.
Vašington se prošle godine povukao iz nuklearnog sporazuma koji je sa Iranom postignut 2015. godine. Evropa je do sada tražila od Teherana da nastavi da ga poštuje i u suštini sačeka kraj Trampove administracije, kaže analitičar Džek Votling.
“Prošle nedelje smo vidjela da je održivost takve evropske politike pod ogromnim pritiskom američke administracije. S obzirom na to da su Iranci dovedeni do toga da napuste ključni dio sporazuma, Evropa možda neće moći da nastavi u tom smjeru i moraće da odluči šta dalje”.
U međuvremenu, Sjedinjene Države nastavljaju da zatežu ekonomsku omču oko Irana. Indija, jedna od glavnih uvoznica iranske nafte, odlučila je da zbog američkih sankcija obustavi svu kupovinu zbog čega je iranski šef diolomatije Mohamed Džavad Zarif tokom posjete Nju Delhiju u utorak, upozorio Vašington.
“Sjedinjene Države nažalost nepotrebno zaoštravaju situaciju. Mi ne želimo eskalaciju, ali smo se uvijek branili”.
Votling kaže da bi bilo koji sukob sa Iranom brzo zahvatio ostatak regiona.
“Iran bi u suštini vodio duboku regionalnu bitku, što znači aktiviranje resursa koje potencijalno ima u Libanu i Iraku i izvođenje napada balističkim projektilima”.
Strah od takvog sukoba potresa Evropu – suočenu sa američkim zahjtevom da napusti nuklearni sporazum i upozorenjima Teherana da bi posle takvog poteza nastavio da razvija svoj nuklearni program.
