Nakon što se ptičji grip pojavio u, Srbiji, Albaniji, Bosni i Hercegovinu, Kosovu, Hrvatskoj, Sjevernoj Makedoniji, prve slučajeve bilježi i Crna Gora. Za sada je virus registrovan jedino kod divljih ptica i to samo kod pelikana, njihovoj koloniji na Skadarskom Jezeru.
Direktor Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove Vladimir Đaković kaže da zdravstvena situacija u Crnoj Gori, kad je posrijedi ptičji grip, “nije alarmantna”, te da su “preduzeli sve da spriječe širenje virusa i obolijevanje domaće živine”.
On, u razgovoru za Glas Amerike, objašnjava da su na snazi “mjere o zabrani držanja živine na otvorenom, zabrana ribolova u kriznom području na Skadarskom jezeru” .
Đaković navodi da je H5N1 prenosiv i na čovjeka ali kaže da “iskustva iz regiona ukazuju da je prenosivi potencijal aktuelnog virusa mali “, i upozorava:
“U regionu i Evropi je zabilježeno nekoliko prenosa sa ptice na čovjeka, a simptomi su slični jakom gripu”, kaže on.
Nadležni u Crnoj Gori ništa ne prepuštaju slučaju, kažu iz Uprave za bezbjenost hrane. Izvršena je, navodi Đaković, kontrola domaćih proizvođača živinskog mesa i jaja, a nepravilnosti nijesu zabilježene. Kontrolisali su i zamrznutu piletinu, a intezivno prate i širenje virusa u ostalim državama.
“Pojava H5N1 virusa kod domaće živine, za sada, je zabiježena samo u Albaniji. Shodno tome postoje određene zabrane, koje podrazumijevaju da se sa zaraženog područja ne može uvoziti živinsko meso”, objašnjava direktor crnogorske Uprave za bezbjednost hrane.
On, takođe, kaže da nadležne službe redovno kontrolišu područje Skadarskog jezera, ispitiju uzrok uginuća ptica koje nađu, a one za koje analiza pokaže da su bile zaražene ptičjim gripom, propisno uklanjaju.
Orintolozi ukazuju da je zbog ptičjeg gripa populacija pelikana, zaštićene i ugrožene vrste, pretrpjela veliki gubitak u Grčkoj gdje je stradalo preko 2000 jedinki. Upozoravaju da je njihova kolonija sada ugrožena i u Crnoj Gori, najzapadnijoj tački gniježđenja ovih ptica.
Bojan Zeković iz Centra za zaštitu ptica, za Glas Amerike, navodi da je “u Crnoj Gori situacija ozbijna i alarmantna”.
“Imamo populaciju od 250-300 jedinki, a Skadarsko jezero je njihova najzapadnija tačka gniježđenja. Ptičji grip može bukvalno da izbriše čitavu populaciju”, navodi Zeković.
Kustos Prirodnjačkog muzeja, ornitolog Andrej Vizi, u razgovoru za Glas Amerike, kaže da je “do sada utvrđeno da je na Skadarskom jezeru uginulo oko 20 pelikana, što predstavlja 10-12 odsto trenutne populacije na jezeru“.
Ornitolozi objašnjavaju da su višegodišnjim mjerama zaštite, prvenstveno postavljanje vještačkih splavova za gniježđenje, spriječili propadanje gnijezda zbog oscilacije nivoa vode, pa je broj pelikana na Skadarskom jezeru iz godine u godinu bio sve veći.
Da li se, međutim, sada u Crnoj Gori na putu zaštite pelikana ide korak naprijed, nazad dva?
Stručnjaci upozoravaju da su zbog uznemiravanja, odnosno krivolova na ribu, nerijetko i uz pomoć agregata, pelikani dva puta ove godine bezuspješno pokušavali gniježđenje.
“Ove godine je bilo puno uznemiravanja, pelikani su, zbog krivolovaca koji su tamo zbog ribe, dva puta napuštali gniježđenje na koloniji. Ispaštaju puno zbog krivolova na ribu, oni su veoma velike ptice koje kada se uplaše i polete zgaze i polome jaja, ili ih gurnu u vodu”, navodi Zeković.
Iz Centra za zaštitu ptica podsjećaju da je pelikan simbol Nacionalnog parka Skadarsko jezero. Zeković navodi da se turizam na tom području i posjeta Skadarskom jezeru bazira upravo na tim pticama.
“Neshvatljivo je da dozvoljavamo da se prema jednoj od najvećih ptica na svijetu, a našoj najvećoj, ophodimo na ovaj način. Reakcija nadležnih mora da bude jača”, kaže Zeković.
On smatra da nadležni “nijesu na nivou zadatka”. Upozorava da je “problem krivolova na jezeru internacionalno poznat”.
“Krivolov na ribu na Skadarskom jezeru strujom je nešto po čemu se u regionu kotiramo kao veoma problematični, nešto što je nerješivo. Imamo Skadarsko jezero koje je i nacionalno i međunarodno zaštićeno područje koje ne može da stane na kraj ovim problemima. Situacija je već duže alarmantna”, kaže Zeković.
Andrej Vizi navodi da je „postojala percepcija krivolovaca da ribarske službe nijesu funkcionalne, te da su pojedinci to iskoristili da svakodnevno na tom prostoru love ribu nedozvoljenim sredstvima”.
„Ne kažem da su oni imali konkretan razlog da unište pelikane, mada nije ni to iskljčeno jer postoji konflikt između ribojednih ptica i ribara", kaže Vizi.
Kada je posrijedi zaštita pelikana na Skadarskom jezeru, to su, objašnjava on, posebne aktivnosti čuvarske službe u odnosu na njihove redovne obaveze kontrole krivolova i ribolova.
"Znam da imaju problema sa kapacitetima, nedovoljnim brojem ljudi i čamaca. Smatram da je mnogo bolji sistem zaštite onaj koji dolazi iznutra, kada ljudi koji tamo žive i borave prepoznaju da ptice ne uznemiravaju i na taj način svima pomažu“, kazao je Vizi.
On naglašava da je „Skadarsko jezero jedna od posljednjih evropskih močvara koja nije ljudskim menadžmentom izmijenjena“. Ukazuje, međutim, da se način života na Skadarskom jezeru mijenja, tako da je „narušen onaj raj koji je postojao u smislu harmonije života ljudi i životinja“.
Površina Skadarskog jezera, u zavisnosti od vodostaja, je 370 do 530 kilometara kvadratnih, od čega dvije trećine jezera pripada Crnoj Gori dok se jedna trećina nalazi na teritoriji Republike Albanije.
Površina koja je nesporno dovoljna za skladan suživot čovjeka i prirode. Harmoniju, međutim, narušavaju nesavjesni pojedinci, ponašanjem koje prelazi i okvire zakona, ugrožavajući one koji su već na listi najugroženijih stanovnika jezera. Pelikane.
Kustos Prirodnjačkog muzeja kaže da apeli da uznemiravanje ptica prestane, ipak, daju rezultate, pa vjeruje da će, „ukoliko novih uznemiravanja ne bude, pelikani i ove godine ipak uspjeti da odgaje jedan broj mladunaca“.
Osim na Skadarskom jezeru, pelikana u Crnoj Gori ima i na Ulcinjskoj solani, gdje boravi oko 150 -160 tih ptica.
