Šin-Šin i Lin-Lin su stigli u Sjedinjene Države 1972. godine. Oni su bili poklon Kine, ne samo kao znak dobre volje, nego i kao vid meke moći, nakon što su tadašnji američki predsednik Ričard Nikson i njegova supruga Pet Nikson obavili istorijsku državnu posetu istočno-azijskoj zemlji.
“To je prilično stvorilo impresiju o Kini koja je bila drugačija od loših utisaka o toj zemlji koje su ljudi stekli zbog pitanja kao što su ljudska prava na Tibetu ili u Šinđanu”, kaže Denis Vajlder, ekspert za Kinu sa Azijskih studija na Univerzitetu Džordžtaun.
Kada je džinovska panda proglašena za ugroženu vrstu, 1984. godine, Peking je počeo iznajmljivati ove životinje, umjesto da ih poklanja. Sklapani su desetogodišnji sporazumi vredni 10 miliona dolara.
“Odlučili su da naplaćuju pande kako bi pomogli njihovom očuvanju u Kini. Zoološki vrtovi su bili spremni da plaćaju takve cene jer pande su velika atrakcija”, objašnjava Vajlder.
Po jednom od takvih sporazuma o odgajanju i istraživanju, koji je kasnije produžavan u više navrata, pande Maj-Šiang i Tijen-Tijen počeli su da žive u Zoološkom vrtu Smitsonijan u Vašingtonu u decembru 2000. To nisu jedine pande kojima su Sjedinjene Države postale privremeni dom.
“Imali smo par u zoološkom vrtu u Atlanti. Pande iz Memfisa i San Dijega su se već vratile u Kinu”, kaže Debora Seligson, bivša savetnica u Ambasadi SAD u Pekingu
Očekuje se da će sada i džinovske pande iz Vašingtona i njihovo mladunče do kraja godine biti poslati u Kinu. Špekuliše se o tome da bi ekonomske, političke i bezbednosne tenzije između Kine i Amerike mogle da budu jedan od faktora za neprodužavanje sporazuma.
“Mislim da su mnogi američki naučnici prilično voljni da sarađuju sa kineskim naučnicima na mnogim od tih pitanja i da žele da sve to ostane izvan politike, ali nažalost, kineski sistem je takav da je u njemu veoma teško sačuvati nauku apolitičnom”, navodi Vajlder.
Kineske vlasti nisu odgovorile na zahtjev Glasa Amerike za komentar.
Ipak, uspjeh napora za odgajanje i zaštitu pandi u amerčkim zoološkim vrtovima ne smije biti zanemaren, kažu poznavaoci. Zoološki vrtovi su pomogli da se status te vrste popravi od “ugroženog” do “ranjivog”. Drugi pak kažu da je vrijeme za novu strategiju.
“Mislim da javnost bolje razume sada nego što je razumela tada, da zoološki vrtovi nisu nužno najbolji način da se očuvaju životinje iz divljine, da je to drugačije pitanje i da se sada mora posmatrati kako zaštititi mjesta na kojima se hrane i rastu i tome slično”, kaže Seligson.
Smitsonijan nacionalni zoološki vrt planira nekoliko događaja na kojima će se Vašington oprostiti od pandi.
Zoološki vrt iz Atlante je objavio da će se njihove četiri pande vratiti u Kinu naredne godine.
