Oružano nasilje problem je koji do temelja potresa američko društvo. Mediji učestalo izveštavaju o napadima u kojima stradaju desetine odraslih, ili u gorem slučaju dece, na javnim mestima - gradskim ulicama, trgovima, kompanijama, tržnim centrima, obrazovnim ustanovama.
Međutim, brojni slučajevi ili žrtve često ne budu pomenute u javnosti ili medijima - izuzev u lokalnim sredinama u kojima su se dogodile tragične okolnosti koje su stradale koštale njihovih života.
Na Dan nezavisnosti, najveći američki državni praznik, u čikaškom predgrađu Hajlend park, ubijeno je sedmoro ljudi i ranjeno njih najmanje trideset.
Manje se u javnosti govori o informacijama čikaške policije prema kojima je u periodu od prošlog petka u šest časova popodne do ponedeljka nešto pre ponoći vatrenim oružjem ranjeno je 68 osoba. Preminulo je njih osmoro, izveštava Asošijeted pres.
Agencija piše da je najveći broj slučajeva nasilja vatrenim oružjem povezan sa sporovima koji izmiču kontroli - čiji su epilog ispaljivanje metka i smrt.
Žrtva i napadač se često poznaju. Mogu biti saradnici, poznanici, komšije, pa čak i braća i sestre. Stradaju u selima, manjim gradovima i prepunim gradovima, piše AP.
Ljudi su to poput pedeset jednogodišnjeg Dejvida Gesa, oca četvoro dece koji se borio sa bolešću zavisnosti. Prema policijskim podacima Gesa je ustrelio poznanik i bacio u šumovito područje američke države Alabama – nadomak jednog manjeg mesta, piše AP.
To ubistvo nije privuklo pažnju van ruralnog dela severne Alabame gde je Ges odrastao i radio kao mehaničar i vozač kamiona. Međutim, njegova smrt uticala je na brojne živote.
“To je bilo apsolutno poražavajuće za porodicu Ges”, kaže njegov brat Danijel. Lari, sedamdeset dvogodišnji otac ubijenog Dejvida, retko napušta svoj dom i često ne ustaje iz kreveta.
Danijel u pucnjavi nije izgubio samo brata.
„Izgubio sam i oca – sinovljeva smrt ga ubija”, rekao je Danijel agenciji AP.
Ubistvu Dejvida Gesa prethodila je svađa čiji je povod bila nesuglasica u vezi sa automobilskim delom.
Ges se borio sa bolešću zavisnosti i nije koristio supstance više od mesec dana pre smrti, priča njegov brat Danijel. Usvojio je troje od četvoro dece koju je imao i razmatrao da postane sveštenik. Poslednjih nedelja živeo je u kamperu parkiranom pored očeve prikolice.
“Odvojio bi od svojih usta za pomoć nekome”, kaže njegov brat.
Prema sudskim dokumentima Ges je ubijen zbog navodnog duga od 1.500 dolara za automobilski katalizator. Za njegovu smrt optužena je jedna osoba – iako se sumnja da se sa njim fizički obračunalo ukupno pet muškaraca.
Te kobne noći pozvao je oca tražeći da mu donese novac, rekavši da mu prete smrću, ali mu je Lari Ges odgovorio da nije u stanju da sumu od 1.500 prikupi tako brzo.
Poslednje reči koje je otac Dejvida Gesa čuo preko telefonske linije bio je apel jednom od napadača da prekine da ga udara metalnom cevi.
U poređenju sa većim delom razvijenog sveta, Amerika je zemlja sa izraženom stopom oružanog nasilja i smrtnih slučajeva kao njegove posledice.
Ujedinjene nacije procenjuju da je stopa ubistava u SAD tri puta veća u odnosu na Kanadu, pet puta veća u poređenju sa Francuskom, a dvadeset šet u odnosu na tu stopu u Japanu. Prema podacima pojedinih studija u današnje vreme u Americi ima više oružja nego stanovnika.
Međutim, iako američki građani često gradske ulice smatraju sve opasnijim poprištem masovnih ubistava – stvarnost je mnogo komplikovanija, ukazuje Asošijeted pres.
Više od polovine od oko 45.000 smrtnih slučajeva od posledica vatrenog oružja godišnje u SAD-u čine samoubistva.
Statistički podaci ukazuju da u masovnim pucnjavama, definisanim kao smrt četiri ili više osoba ne računajući napadača, tokom svake godine poslednje decenije pogine između 85 do 175 ljudi, izveštava Asošijeted pres.
Takođe, podaci pokazuju da je broj ubistava iz vatrenog oružja bio drastično povećan tokom 2020, dok je prema nedavnim statistikama taj broj u 2022. u mnogim gradovima smanjen.
Uz to, podaci o smrtnim slučajevima od posledica uporebe vatrenog oružja su prilično nepotpuni – jer svega 60 procenata agencija za sprovođenje zakona kriminalnu statistiku prijavljuju Federalnom istražnom birou (FBI).
"Manjak podataka o oružanom nasilju je poražavajući ukoliko pokušavamo da razumemo zašto se ono dešava i ponavlja. Ovo je pitanje za vlasti, ali i građani bi trebalo da rade na pronalaženju nekih rešenja”, kaže Džef Ašer - analitičar podataka i suvlasnik kompanije AH Dejtalitiks, koja je kreirala sopstvenu bazu podataka o kriminalu u nastojanju da otkloni neke od nedostataka.
Učešće u prikupljanju podataka na federalnom nivou je dobrovoljno tako da hiljade agencija za primenu zakona, ne šalju uopšte, ili pak dostavljaju delimične inforrmacije
Centri za kontrolu i prevenciju bolesti (CDC) vode evidenciju o žrtvama, ali ne raspolažu potpunim podacima o uzrocima smrti.
Tako da, kako navodi agendija Asošijeted pres, kada političari raspravljaju o tome da li su puške AR-15 uzrok povećanog broja ubistava, ili pak šaržeri sa većim brojem metaka – niko nije potpuno siguran.
Statistike CDC-a za 2020. ukazuju da vlasti u svega 24 odsto smrtnih slučajeva tačno znaju vrstu oružja kojom je počinjeno ubistvo.
Trećina građana Sjedinjenih Država konstantno strahuje da će biti žrtve masovne pucnjave, pokazalo je istraživanje Američkog udruženja psihologa iz 2019. godine. Četvrtina je izjavila da je promenila način života u nastojanju da izbegne oružano nasilje – ustručavajući se da odlaze na javne događaje, u tržne centre i bioskope.
Strahuju li međutim od pogrešnog?
„Medijsko izveštavanje ostavlja utisak da Amerika nikada ranije nije iskusila ovoliki broj masovnih ubistava. Ali, jesmo. Oružano nasilje je učestalo, ali je istovremeno i veoma retko – uzimajući u obzir veličinu američke populacije”, kaže Džejms Alen Foks koji pojavu masovnih ubistava u saradnji sa Asošijeted presom i Ju-Es-Ej Tudejom prati od 2006.
Foks smatra da je način izveštavanja doprineo osnaživanju strahovanja, pominući javljanja novinara u kojima se masovne pucnjave sa više povređenih ljudi, povezuju sa masovnim ubistvima.
“U svega pet odsto masovnih pucnjava bude četiri ili više ljudskih žrtava – a samo četvrtina njih se dogodi u školama, crkvama i drugim javnim mestima”, kaže on.
Taj stručnjak ukazuje da mu nije namera da umanji strahote masovnih ubistava ili bol koji nanose žrtvama, porodicama i zajednicama. Međutim, strepi da bi reakcije, poput obuka kako se ponašati u slučaju oružanog napada i pretvaranje obrazovnih ustanova u, kako ih definiše, bunkere – generišu strahovanje i znači pogrešno utrošene resurse.
“Takođe, daju pogrešan utisak o načinima na koje građani stradaju. Većina ubistava se odvija tako što jedna osoba ubije drugu”, objašnjava Foks.
Kako navodi, ono što je konstanta – javnost nikada ne čuje za većinu žrtava masovne pucnjave.
To su ljudi poput Onila Andersona, vlasnika berbernice u amerričkoj državi Florida, koga je prema policijskim podacima navodno ubila bivša mušterija. Ili pak, Lesli Bejlor - čiji je muž navodno više puta pucao u njihovoj kući u centralnoj Pensilvaniji, a zatim pozvao policiju. Lesli je bila mrtva kada je policija stigla.
Među njima je i osamnaestogodišnja Džejlin Logan Bledso, koju su na benzinskoj stanici nedaleko od Čikaga, ubila dvojica muškarca – ukravši joj auto i nestavši.
Oružano nasilje nije pojava vezana isključivo vezana za velike gradove, piše AP.
Skoro 30% svih smrtnih slučajeva od posledica upotrebe vatrenog oružja u 2020. dogodilo se u manjim gradovima i ruralnim delovima zemlje, pokazuju podaci CDC-a. Polovina se dogodila u velikim gradovima i njihovim predgrađima, a oko 20 posto u srednjim gradovima i okruzima.
U okrugu Lorens u državi Alabama gde je ubijen Dejvid Ges – u istoj nedelji stradale su još dve osobe. To je više nego što što iznosi sedmični prosečni broj ubijenih osoba u okrugu koji broji 33.000 stanovnika, izjavio je šerif Maks Sanders.
Nije bio u mogućnosti da objasni povećanje broja ubistava. U jednom slučaju, muž je navodno ustrelio svoju ženu, a zatim sebi oduzeo život. U drugom, sin je optužen da je na smrt pretukao svoju majku, jer mu nije dozvolila da ima psa i odbila je da ga odvede u posetu partnerki.
Inače, u SAD-u, državi koja prema podacima Svetske banke ima 329.5 miliona stanovnika – njeni građani vlasnici su 393 miliona različitog vatrenog oružja. Najmanje 44 odsto američkih domaćinstava u vlasništvu ima neko naoružanje. Svaki drugi Amerikanac poznaje žrtvu oružanog nasilja.
Od početka 2022. godine, prema podacima specijalizovanog sajta pod nazivom Arhiva oružanog nasilja do sredine jula život je izgubilo 22.879 ljudi. Prema podacima Centara za kontrolu bolesti i zaraza broj žrtava u 2020. godini od posledica oružanog nasilja iznosio je 45.000.