Povodom postojanja i rada portala Prismotra.net i Istraga.rs i njihovih društvenih mreža Glas Amerike obratio se Ministarstvu kulture i informisanja Srbije. U odgovoru koji je potpisala pomoćnica ministarke kulture i informisanja Srbije Slavica Trifunović resorno ministarstvo procenilo je da nekoliko pitanja Glasa Amerike, kako navode, predstavlja zahtev za davanjem mišljenja o primeni odredaba zakona.
“U tom smislu, Ministarstvo ističe da bi pojedine odgovore sadržane u ovom dopisu trebalo tretirati kao mišljenje koje nije obavezujuće”, navedeno je u odgovoru na pitanja Glasa Amerike od kojih je prvo bilo da li je nadležno ministarstvo svesno postojanja portala poput Prismotra.net i Istraga.rs.
“Razvoj interneta je omogućio i ubrzani razvoj internet portala. Pored mogućnosti za brzo informisanje, internet je stvorio prostor i za jedan nov način globalnog komuniciranja - putem društvenih mreža. Njih koriste, ne samo pojedinci za iznošenje ličnih stavova, već i sve vrste medija za plasiranje svojih sadržaja. Mnogi čak pogrešno veruju da su i same društvene mreže mediji. Zakon o javnom informisanju i medijima ("Službeni glasnik RS", br: 83/14, 58/15 i 12/16 - autentično tumačenje) u članu 29. precizno je definisao šta se može smatrati medijem, odnosno sredstvom javnog obaveštavanja koje rečima, slikom, odnosno zvukom prenosi urednički oblikovane informacije, ideje i mišljenja i druge sadržaje namenjene javnoj distribuciji i neodređenom broju korisnika. Prema stavu 2. Istog člana Zakona, pod medijem u smislu tog zakona naročito se podrazumevaju samostalna elektronska izdanja (uređivački oblikovane internet stranice ili internet portali), a koji su registrovani u Registru medija, u skladu sa zakonom”, navedeno je u odgovoru Ministarstva.
“Sve ostale forme koje su van izložene definicije, poput internet foruma, društvenih mreža i drugih platformi koje omogućavaju slobodnu razmenu informacija, ideja i mišljenja njihovih članova, kao i bilo koje druge samostalne elektronske publikacije, poput blogova, veb-prezentacija i sličnih elektronskih prezentacija, osim ako su registrovani u Registru medija, nisu mediji”, ukazano je u odgovoru Glasu Amerike.
Navedeno je i da je nadležno ministarstvo svesno postojanja takvih formi izražavanja i prenošenja informacija, ideja i mišljenja putem interneta i da ukazuje na to da ubrzani tehnološki i društveni razvoj ovakvih formi izražavanja može iziskivati njihovo dalje normativno regulisanje, ali samo u cilju unapređenja slobode izražavanja i obezbeđivanja različitih načina njenog ostvarivanja.
Glas Amerike: Kako je regulisan njihov rad - odnosno da li je njihovo osnivanje, delovanje i rad bilo u skladu sa važećim zakonima Republike Srbije koji regulišu tu delatnost?
Ministarstvo: Prema članu 50. Ustava Republike Srbije, svako je slobodan da bez odobrenja, na način predviđen zakonom, osniva novine i druga sredstva javnog obaveštavanja, što uključuje i internet portale. Zakonom o javnom informisanju i medijima uređuje se način ostvarivanja slobode javnog informisanja koja posebno obuhvata slobodu prikupljanja, objavljivanja i primanja informacija, slobodu formiranja i izražavanja ideja i mišljenja, slobodu širenja informacija i ideja preko interneta i drugih platformi, kao i slobodu izdavanja medija. Imajući u vidu da je sloboda izražavanja osnovno ljudsko pravo koje uključuje i pravo na pristup internetu, registracija internet portal nije obavezna, već je samo jedna od mogućnosti koja stoji na raspolaganju titularu te slobode.
U članu 50. Ustava nabrojani su razlozi zbog kojih se može sprečiti širenje informacija i ideja putem sredstava javnog obaveštavanja. Isti razlozi su navedeni i u Zakonu o javnom informisanju i medijima.
Glas Amerike: Kako tumačite činjenicu da je osnivaču, vlasniku, uredniku, redakciji sakriven identitet?
Sredstva javnog obaveštavanja koja navodite (Twitter https://twitteg.com/Plstraga i Youtube profila l1ttps://cL1tt.Jy/phZ4Zt 1) nisu mediji u smislu Zakona o javnom informisanju i medijima. Prema tom zakonu, samo se u mediju obavezno objavljuju osnovni podaci o mediju u obliku impresuma ili skraćenog impresuma koji, između ostalog, sadrže i naziv i sedište izdavača i lična imena odgovornog urednika medija i odgovornih urednika za pojedina izdanja, rubrike, odnosno programske celine.
Glas Amerike: Smatrate li da diskreditacije ličnosti, bez dokaza, ugrožava poslovni i privatni kredibilitet novinara i javnih ličnosti i izlaže ih čak i fizičkoj opasnosti?
Načelno posmatrano, svaka diskreditacija ličnosti, bez dokaza, izrečena u bilo kom kontekstu i bilo kojoj formi može da ugrozi poslovni i privatni kredibilitet novinara i javnih ličnosti i izloži ih fizičkoj opasnosti.
Glas Amerike: Kakve je mehanizme moguće primeniti kako bi se takvim i sličnom ponašanju stalo na put?
Pravni sistem Republike Srbije prepoznaje različite vrste sadržaja na internetu: medijski sadržaj - urednički oblikovan sadržaj medija i drugih subjekata kojima je proizvodnja medijskog sadržaja profesionalna delatnost; oglasni - sadržaj koji nastaje i distribuira se u svrhu promocije proizvoda ili usluga i sadržaj čiju distribuciju vrše pružaoci usluga informacionog društva. Na navedene sadržaje se primenjuju opšta pravila krivičnog i građanskog prava, s tim što su sve vrste regulisane i pravilima posebnih zakona. U tom smislu, Zakon o javnom informisanju i medijima propisuje posebna prava i obaveze u javnom informisanju kada je u pitanju medijski sadržaj. Svi izdavači medija, uključujući i izdavače internet stranica i internet portala koji imaju status medija, moraju se pridržavati odredaba Zakona o javnom informisanju i medijima koje se odnose na zabranu govora mržnje, zabranu javnog izlaganja pornografije, zaštitu maloletnika, zaštitu dostojanstva ličnosti, poštovanje pretpostavke nevinosti itd. U slučaju nepoštovanja ovih odredaba, Zakon o javnom informisanju i medijima predviđa odgovarajuće mehanizme zaštite subjektivnih prava. Dodatno, činjenica da su društvene mreže i druge platforme koje nisu registrovane, van režima Zakona o javnom informisanju i medijima, ne znači da sadržaj koji se objavljuje na njima neće biti uklonjen ukoliko nije u skladu sa pozitivnim propisima, međunarodnim standardima i pravilima poslovanja njihovih vlasnika, što zavisi od okolnosti svakog konkretnog slučaja.