Odluka Vaseljenske patrijaršije da prizna autokefalnost Ukrajinske pravoslavne crkve, u Crnoj Gori je izazvala različite reakcije predstavnika dvije suprotstavljene pravoslavne vjerske organizacije - Mitropolije crnogorsko-primorske kanonski priznate Srpske pravoslavne crkve (DPC) i Crnogorske pravoslavne crkve (CPC) koja očekuje priznanje autokefalnosti.
Crnogorska pravoslavna crkva saopštila je u srijedu da čin dodjele autokefalnosti UPC, sa kojom je u “liturgijskom jedinstvu”, smatra “pravednim” i utemeljenim na kanonima Vaseljenskih sabora, a otpore koji dolaze iz Ruske i Srpske crkve "politički motivisanim".
“Te dvije crkve (Ruska pravoslavna crkva i Srpska pravoslavna crkva) su instrumenti u rukama velikodržavnih struktura Beograda i Moskve, koje se ne mire i nikada se neće pomiriti s uspostavljanjem reda, mira i ljubavi među Pravoslavnim crkvama”, rekao je predsjednik savjeta Mitropolije CPC, Stevo Vučinić, u izjavi za Glas Amerike. “I jedan i druga su posjele teritorije Ukrajine, odnosno Crne Gore, oslonjene na silu oružja matičnih država”
On smatra da Ruska pravoslavna crkva i SPC “ne biraju sredstva i metode da u te dvije zemlje zadrže status koji su svojevremeno silom stekle”.
“Inače, Vaseljenska patrijaršija može razriješiti crkveno pitanje koje opterećuje pravoslavlje na Balkanu jednostavnim povlačenjem tomosa koji je 1922. godine izdala Srpskoj crkvi”, smatra Vučinić i dodaje da je u tom dokumentu navedeno, “da se u novim okolnostima, nastalim ujedinjenjem više država i teritorija u jednu državnu cjelnu, kraljevinu SHS, saglašava s ujedinjenjem, između ostalih crkava i eparhija, i autokefalne Crnogorske crkve u Srpsku pravoslavnu crkvu”.
Prema njegovim riječima, “skoro sto godina nakon izdavanja ovog tomosa, te okolnosti su se promijenile, a na teritoriji bivše kraljevine SHS egzistira sedam suverenih država i tri Pravoslavne crkve”.
“Tu činjenicu Vaseljenska patrijaršija treba samo da novim tomosom konstatuje... Jer ima obavezu da ukloni raskole i da radi na pravoslavnom jedinstvu”, rekao je. “Nakon Ukrajinske, znamo da će na red ubrzo doći i Crnogorska i druge crkve kojima autokefalnosti spori Srpska, čemu se radujemo”.
Koordinator pravnog savjeta Mitropolije Crnogorsko-primorske SPC, Velibor Džomić, u izjavi za Glas Amerike rekao je da se odluke u SPC koje se tiču odnosa prema drugim pravoslavnim crkvama donosi Sveti Arhijerejski Sabor na čelu sa patrijarhom, kao i da su takve odluke obavezujuće i izvršne za sve toj crkvi.
Džomić je rekao da do sada SPC nije donio odluku povodom najnovije odluke Vaseljenske patrijaršije, vjerujući “da će se i to pitanje naći na saborskom dnevnom redu”.
“Imajući u vidu da je riječ o klasično bogoslovskom, kanonskom i eklisiološkom pitanju, nekoliko naših episkopa je iznijelo svoje lične teološke stavove o odluci Svetog Sinoda Vaseljenske Patrijaršije kojom je dvijema raskolničkim grupacijama dodijeljen autokefalni status”, rekao je Džomić. “Mora se imati u vidu da se sva sporna pitanja u Crkvi, a kroz istoriju ih je bilo mnogo, rešavaju saborno”.
On je naglasio da pitanje dvije “raskolničke grupacije u Ukrajini nema dodirnih tačaka sa samoproglašenom grupacijom u Crnoj Gori”, aludirajući na CPC, kao i da “Vaseljenski patrijarh raščinio i iz Crkve izopštio tadašnjeg sveštenika Miraša Dedeića”.
“Lično, mislim da od ponavljanja ukrajinskog primjera u Crnoj Gori nema ništa”, istakao je Džomić.
On je objasnio da u Pravoslavnoj crkvi nema nikakvog “faktičkog priznanja” i da se o tome “teško može govoriti”, priznajući ipak da je odluka Vaseljenske patrijaršije po pitanju “Ukrajine kao kanonskog prostora Moskovske patrijaršije izazvala odredjeno uznemirenje kod vjernika”.
“Ali, kroz istoriju je bilo raznih i različitih, a i danas ima, jurisdikcijskih sporova poput sporova izmedju Jerusalimske i Antiohijske Crkve, Jerusalimske i Rumunske Crkve, Moskovske i Carigradske Crkve u vezi Estonije i drugi...Ipak, Crkva na saboran i predanjski način ima lijek i za te boljke”, zaključuje Džomić.
Cetinjska mitropolija, oko čijeg kanonskog nasljedstva se spore dvije crkve u Crnoj Gori, bila je samostalna od ukidanja Pećke patrijaršije 1766. do pripajanja Crne Gore Srbiji u Kraljevini SHS, nakon čega je, upravo odlukom Vaseljenske patrijaršije, pripojena Srpskoj pravoslavnoj crkvi.