Sjedinjene Države uvele su u ponedeljak sankcije Svetozaru Maroviću, bivšem predsjedniku Skupštine Crne Gore i bivšem predsjedniku državne zajednice Srbije i Crne Gore.
U saopštenju američkog Sekretarijata za finansije navodi se da je sankcionisano još šest pojedinaca, među kojima i bivši premijer Sjeverne Makedonije Nikola Gruevski, i jedan entitet, iz četiri zemlje na Zapadnom Balkanu.
Američki državni sekretar Entoni Blinken tvitovao je da su SAD preduzele akciju da "sankcionišu aktere na Zapadnom Balkanu zbog destabilizujućih i koruptivnih aktivnosti" i da sa partnerima kao što je Velika Britanija "drže odgovornim one koji prijete stabilnosti, napretku i evropskoj integraciji regiona".
U saopštenju Sekretarijata za finansije navodi se da su Maroviću uvedene sankcije "zbog odgovornosti ili saučesništvo, direktnu ili indirektnu umiješanost u korupciju u vezi sa Zapadnim Balkanom, uključujući i korupciju u ime ili povezanu sa vladom na Balkanu, ili aktuelnim ili bivšim vladinim zvaničnikom na bilo kojem nivou vlade na Balkanu, kao što su pronevjera javne imovine, ili oduzimanje privatne imovine u ličnu korist ili političke svrhe, ili mito".
Marović, bivši potpredsjednik DPS-a, priveden je sredinom decembra 2015. zbog sumnje da je, u produženom trajanju, izvršio krivična djela zloupotreba službenog položaja putem podstrekavanja izvršenog na organizovan način, a nakon saslušanja pritvoren u istražni zatvor u Spužu.
Zatvor je napustio 17. maja naredne godine, nakon što je sa Specijalnim tužilaštvom sklopio sporazum o priznanju krivice, da bi par dana kasnije otišao na liječenje depresije u Beograd, odakle se, i pored crnogorskog zahtjeva za njegovo izručenje i medjunarodne potjernice, još uvijek nije vratio.
Prema nikad realizovanoj nagodbi sa tužilaštvom, Marović, je trebao da odleži tri godine i deset mjeseci zatvora i vrati Opštini Budva 1.1 milion eura i uplati 100.000 eura u humanitarne svrhe.
Američka ambasadorka u Crnoj Gori Džudi Rajzing Rajnke poručila je na Tviteru da je "ovo samo početak" i da je slučaj Svetozara Marovića "definicija nekažnjivosti".
"Nadamo se da će današnji potezi dodatno podstaći vlasti da se bore protiv korupcije. Znamo da javnost to zahtijeva", tvitovala je Rajnke.
Iz američke ambasade u Podgorici saopšteno je da "Marović treba da se vrati kući u i suoči sa pravdom i javnošću od koje je otimao".
"Politički lideri moraju promovisati javno dobro, a ne lične interese, dok im oni koji ih podržavaju ne smiju dozvoliti da zloupotrijebe svoje pozicije time što neće biti kažnjeni", navodi se u tvitu ambasade.
Takođe se dodaje da će endemska korupcija, "ako se ne počne njeno rešavanje", nastaviti da sprječava prosperitet Crne Gore, slabi demokratiju i ometa njen napredak ka EU. Građani zaslužuju mnogo bolje".
Gruevski zloupotrebio ovlašćenja i primao mito
Nikola Gruevski, bivši premijer i počasni predsednik VMRO–DPMNE, osuđen je po optužbama za korupciju 2018. Iste godine pobjegao je iz zemlje u Mađarsku gde je, kako su tada izvestili makedonski mediji, dobio azil – jer se protiv njega navodno vodio politički montiran proces.
U saopštenju povodom njegovog sankcionisanja američki Stejt department saopštio je da je bio umešan u koruptivna dela koja su uključivala korišćenje političkog uticaja i moći u ličnu korist.
"Postoje verodostojne informacije koje ukazuju da je Gruevski zloupotrebio ovlašćenja tražeći i primajući mito u zamenu za sklapanje ugovora sa Vladom, prisvajao javna sredstva i mešao se u izborne procese kako bi ostvario političku korist za sebe i stranku“, navedeno je u saopštenju.
Na listi sankcionisanih su i Gordana Tadić, bivša glavna tužiteljka BiH, kao i Saša Mijalkov nekadašnji direktor Odeljenja za bezbednost i kontraobaveštajne poslove u Severnoj Makedoniji.
Stejt department je u saopštenju precizirao da je Tadić svojim uticajem ometala sudske procese.
„Postoje verodostojne informacije da je manipulisala slučajevima kako bi političke pokrovitelje zaštitila od krivičnog gonjenja – ne dodeljujući tužiocima predmete putem automatizovanog sistema osmišljenog da spreči odlučivanje o predmetima zasnovanih na ličnim ili političkiim razlozima“, navodi Stejt department.
Mijalkov je, kako je ukazano, zloupotrebio službena ovlašćenja da traži mito u zamenu za ugovaranje poslova sa Vladom i mešao se u izborne procese zarad lične i stranačke političke koristi.
"Preduzeli smo ove radnje kao odgovor na umešanost bivših zvaničnika u znatnu korupciju. Njihovi postupci su podrili vladavinu prava, demokratske institucije i javne procese u obe zemlje i narušili veru javnosti u njihove vlade", istaknuto je u saopštenju Stejt departmenta povodom sankcija Gruevskom, Mijalkovu i Gordani Tadić.
Sankcije su uvedene i albanskom biznismenu Jiliju Ndroći, bivšem poslaniku Akifu Rakipiju i bosanskohercegovačkom političaru Asimu Sarajliću.
Sankcionisani predstavljali pretnju po stabilnost
“Osobe koje su danas sankcinisane predstavljaju ozbiljnu pretnju po regionalnu stabilnost, povjerenje u institucije i aspiracije onih koji žele demokratsku i odgovornu vlast na Zapadnom Balkanu", poručio je podsekretar za finansije, zadužen za terorizam i finansijske obaveštajne podatke Brajan E. Nelson.
"Borba protiv korupcije širom svijeta je jedan od velikih prioriteta administracije Bajden - Haris i Sekretarijat za finansije neće oklijevati da iskoristi sva sredstva na raspolaganju da osigura odgovornost korumpiranih i destabilizujućih aktera", naglasio je Nelson.
U saopštenju se podsjeća da je ovo druga akcija koju je Kancelarija za kontrolu strane imovine pri Sekretarijatu za finansije preduzela u okviru uredbe (E.O. 14033) koja predviđa sankcionisanje osoba koje prijete stabilnosti regiona kroz korupciju, kriminalnu aktivnost i destabilizujuće ponašanje.
"Današnjim potezom osnažuje se riješenost sekretarijata da osigura odgovornost aktera u regionu Zapadnoh Balkana koji su umiješani u destabilišuće i koruptivno ponašanje. Takvo koruptivno ponašanje podriva vladacinu prava i ekonomski rast, a ljude u tim zemljama lišava šansi i stabilnosti", zaključuje se u saopštenju.
Najnovije američke mjere predviđaju zamrzavanje bilo koje imovine sankcionisanih pojedinaca ili entiteta u SAD, a Amerikancima se zabranjuju transakcije sa njima.
Stejt department takođe je zabranio izdavanje viza Gruevskom i drugim sankcionisanim pojedincima u Bosni i Hercegovini.
