Bitka za pravo na besplatnog advokata

Osobe osumnjičene da su počinile krivično delo u Sjedinjenim Državama po Ustavu imaju pravo na advokata, čije troškove, ukoliko oni nemaju sredstava, snosi država. Advokati koji ih brane, po službenoj dužnosti, zalažu se da se to pravo bude primenjeno i u slučajevima siromašnih kijenata koji su počinili prekršaje ili su tuženi u gradjanskim parnicama.

U Sjedinjenim Državama godišnje više miliona slučajeva završava na građanskim parnicama, bilo da se radi o sporovima o starateljstvu, iseljavanju iz kuća ili onome što se dogodilo Džulijani Holms iz Baltimora u Merilendu.

Njen bivši muž se sa troje njihove dece odselio u drugu državu. Džulijan nije mogla da plati advokata koji bi joj vratio starateljstvo.

„Samo ih je pokupio i otišao iz Severne Karoline pa sam se i ja preselila u Baltimor da bi bila bliže deci“.

Zahvaljujući privatnoj organizaciji, „Merilendskom centru za pružanje pravne pomoći“, koja joj je obezbedila advokata Džulijana Holms je uspela da dobije zajedničko starateljstvo nad decom.

Triš Kokran, koja je po službenoj dužnosti zastupala Holmsovu, je među sve većim brojem advokata i sudija koji smatraju da bi u slučajevima kao što je ovaj i drugim važnim građanskim parnicama u Sjedinjenim Državama, pravo na advokata trebalo da bude garantovano zakonom. Trenutno to nije slučaj.

„Roditelji po Ustavu imaju pravo na svoju decu, pravo na mesto u kome će da žive, pravo da koriste pogodnosti koje su im na raspolaganju. Međutim neki jednostavno nisu u stanju da iskoriste ono što im se nudi“, kaže Triš.

Pravni savetnici kažu da milioni ljudi, bez ikakvog pravnog iskustva ili obuke, sami sebe zastupaju u građanskim parnicama.

Danijelu Turstonu, njegovoj supruzi i petogodišnjem sinu sa invaliditetom, pretilo je da budu iseljeni iz stana u kome žive ako ne odlože zakazanu parnicu.

“Kako da platim advokata kad nemam para ni stan da platim?”, pitao se Danijel.

Pravna zastupnica Debora Gardner želi da pravo na besplatne advokatske usluge u građanskim parnicama steknu milioni ljudi poput Turstona. Ona kaže da je većina razvijenih zemalja to pravo već odavno uvela i da su Sjedinjene Države daleko iza njih.

„Poražavajuća je činjenica za zemlju koja pretenduje da bude svetski lider da zanemaruje nešto tako važno kao što je zaštita osnovnih građanskih sloboda, osnovnih prava u sudskim procesima.“

Iako protivnici smatraju da bi to samo pogoršalo već ionako opterećeno sudstvo, istraživanja pokazuju da bi korist bila dugoročna. Uštedelo bi se na troškovima policije, privremenih skloništa, starateljstva pa čak i troškovima medicinskih usluga, što bi bili stvarni rezultati.

„Ne postoji način da dovoljno zahvalite nekome za pomoć da ostvarito ono što vam je neophodno u životu jer… deca su vam važnija od posla i novca. To nema cene.“

Bitka za pravo na besplatnog pravnog zastupnika u građanskim parnicama vodi se širom zemlje, a Kalifornija, Masačusets i Merilend su među državama koje rade na eksperimentalnim pilot programima. Zahvaljujući jednom takvom programu porodica Danijela Turstona i dalje ima krov nad glavom.