Analitièari i predstavnici organizacija za zaštitu ljudskih prava iz Srbije, saglasni su da æe snaga ekstremne desnice i raznolikost partija koje bi trebalo da – nakon parlamentarnih izbora - formiraju novu vladu usporiti proces reformi u zemlji.
Neki analitièari – istovremeno upozoravaju – da bi velika podrška radikalima i srpskim nacionalistima mogla da ubrza raspad zajednice Srbije i Crne Gore i pogorša odnose Beograda sa Zapadom. Kolega Alen Mlatišuma je razgovarao sa predsjednicom helsinškog komiteta u Srbiji, Sonjom Biserko i direktorom Foruma za etnièke odnose Dušanom Janjiæem.
Predsjednica helsinškog komiteta, Sonja Biserko, upozorava da bi – nakon što je izborni rezultat – pokazao da jaèa podrška radikalima i ultranacionalistima, u Srbiji moglo da doðe do restauracije dijela Miloševiæevog aparata, što æe – pored veæ evidentnog usporavanja reformi, negativno uticati i na odnose sa Beograda sa Zapadom. Sonja Biserko smatra da æe uspjeh kranje desnice, u prvom redu, destabilizovati politièke prilike u Srbiji.
«Pobeda radikala je poraz za Srbiju. Bilo koja vlada desnice æe najpre izazvati tenzije u samoj Srbiji, u odnosu na Vojvodinu, Sandžak, na manjine kojih je preko 30 odsto. Stvoriæe se nove tenzije sa Crnom Gorom, nakon rezultata popisa gdje se preko 30 odsto stanovnika izjasnilo kao Srbi. Biæe to argument za novo mešanje u unutrašnje crnogorske prilike sa jedne, i konsolidacije bloka koji se zalaže za nezavisnost Crne Gore, na drugoj strani. Doæi æe i do radikalizacije po pitanju Kosova, tim prije što retorika desnice u Srbiji daje argument više svima koji žele da izaðu iz zajednice sa Srbijom», kaže Sonja Biserko.
Direktor foruma za etnièke odnose Dušan Janjiæ kaže da æe manjinski narodi, posebno Bošnjaci, shodno izbornim rezultatima, biti najviše zastupljeni kroz Demokratsku stranku, a da su za neuspjeh koalicije stranaka manjinskih naroda, odgovorni njihovi èelnici koji nisu uèinili dovoljno da se usvoji zakon koji bi manjinama garantovao uèešæe u zakonodavnoj vlasti.
Što se tièe odnosa Beograda prema Vojvodini, Janjiæ istièe da su radikali upravo u Vojvodini dobili veliki broj glasova, «što æe promijeniti razgovore o buduænosti Vojvodine – jaèaæe tonovi koji govore o regionalizaciji i funkcionalnoj autonomiji, na uštrb ideje Nenada Èanka o «republici Vojvodini».
«Nova vlada i skupština neæe promeniti status Vojvodine, ali ja od nove vlade oèekujem da na ozbiljniji naèin nego prethodna vlada reši manjinsko pitanje i da zaista poène da sprovodi demokratsku manjinsku politiku», kaže Janjiæ.
Direktor foruma za etnièke odnose, saglasan je meðutim da bi snaženjem srpske desnice, mogli da se pogoršaju odnosi Beograda sa Zapadom.
«Promene neæe uticati na zaoštravanje etnièkih odnosa, ali æe zaoštriti odnose sa EU i zapadom. Od predstavnika meðunarodne zajednice zahtevaæe drugaèiji pristup Srbiji. Ne mislim da æe doæi do destabilizacije prilika u samoj Srbiji, ali æe doæi do usporavanja zakonodavnih, posebno ustavnih reformi», kaže Janjiæ.
Procjene analitièara u Srbiji biæe na provjeri veæ poèetkom iduæe godine, kada novoizabrani parlament bude glasao o povjerenju, novoj koalicionoj vladi.