Na brojnim ostrvima duž jugoistočne obale Sjedinjenih Država, u Južnoj Karolini, Džordžiji i Floridi, žive Gulazi, manjina za koju mnogi smatraju da je najautentičnija afroamerička zajednica u Americi. Gulazi, koje u nekim delovima Juga nazivaju Gičima, potomci su afričkih robova i govore jedinstvenim jezikom koji je mešavina engleskog i afričkih jezika. Mnogi od njih i danas neguju svoje tradicionalne, vekovima stare običaje koji su, međtim, često ugroženi.
Na ostrvu Sapelo u Džordžiji, živi mala zajednica Gulaha. Njihovo nasleđe svake godine privlači na ostrvo hiljade ljudi. Čarls Hol je zaštitnik zajednice Gulaha na ostrvu.
«Ovaj festival je počeo pre oko 13 godina da bi se uspostavila neka vrsta nezavisnosti stanovnika Sapela jer je, kao što znate, Sapelo jedna od poslednjih preostalih netaknutih zajednica Gulaha odnosno Gičija u Americi», kaže Čarls Hol.
Pripadnik zajednice, ribar Robert, objašnjava da je pletenje ribarskih mreža došlo sa robovima iz Afrike. Korparka Meri dodaje da i pletenje korpi već dugo prelazi s generacije na generaciju. Pletenje mreža i korpi je afrička tradicija koju su na priobalna ostrva doneli robovski preci Gulaha, koje su na to područje doveli rani doseljenici. Njihov jezik i običaji su takođe prelazili s generacije na generaciju.
“Kornelija Bejli se priseća kako je u detinjstvu igrala nekakvu igru s loptom, koja je takođe pristigla s dalekih afričkih obala, s tim što su u nedostatku lopte korišćene šišarke.”
Gulazi govore kreolskim jezikom koji se zasniva na engleskom, ali su gramatika i rečenična struktura izvedeni iz afričkih jezika. Kornelija Bejli i ostali nastavljaju da neguju svoj neobični dijalekt.
«To je kombinacija engleskog i afričkih jezika a ovde je i francuski. To nije loš engleski, to je naš jezik», kaže ona.
U blizini obale Južne Karoline, Ostrvo svete Jelene je još jedna zajednica Gulaha. Marketa Gudvajn, poznata i kao Tiha Kraljica, osnovala je Ostrvsku koaliciju Gulah-Giči.
«Ovo je jedno od naših poslednjih ostrva koje ima autohtonu zajednicu Gulah-Giči sa oko deset hiljada pripadnika», kaže ona.
Ali turizam i izgradnja letovališta ugrožavaju i samu zemlju na kojoj žive. Gudvajn objašnjava da se njeni zemljaci bore da očuvaju svoju kulturu. To se isplatilo. Američki Kongres je 2006. usvojio Zakon o koridoru kulturnog nasleđa Gulah-Giči, kojim se obezbeđuju sredstva za očuvanje ostrvske kulture i istorije.
«Ako ne znate odakle ste, nećete znati ni gde idete. Zemlja je za nas isto što i porodica, jer je natopljena našom krvlju, znojem i suzama, a okolne vodene staze su naš krvotok, tako da nećemo da nas iko od svega toga udaljava.»