Odvojene ceremonije, kako primjećuju svjetski mediji, odraz su različitih stavova u već duboko podijeljenoj zemlji, u pogledu zaostavštine izvršioca atentata Gavrila Principa.
U Sarajevu se privode kraju pripreme za sjutrašnju veliku ceremoniju kojom će biti obilježen vijek od ubistva austrougarskog prijestolonasljednika i nadvojvode – Franca Ferdinanda i njegove supruge Sofije, koje je poslužilo kao povod za izbijanje Prvog svjetskog rata.
U gradu, gdje je pripadnik tajne ogranizacije “Mlada Bosna” Gavrilo Princip izvršio atentat, biće održan koncert Bečke filharmonije, koji treba da označi simboličan početak novog vijeka mira na mjestu gdje je vijek ratova počeo prije stotionu godina. Manifestacije povodom početka Prvog svjetskog biće okončane na Latinskoj ćupriji gdje je Princip pucao na Ferdinanada, muzičkim performansom u kojem će učestvovati 500 izvođača, među kojima su i srpski.
“Želimo da pošaljemo poruku za novi početak. Tačno 100 godina nakon što je 1914. ispaljen prvi hitac, želimo da pošaljemo poruku mira i ljubavi”, kaže muzički direktor Haris Pašović.
Događajima u Sarajevu neće prisustvovati srpski zvaničnici, koji će vijek od Sarajevskog atentata obilježiti na odvojenoj ceremoniji u Andrićgradu, u Višegradu, kojoj bi trebalo da prisustvuju i najviši zvaničnici iz Beograda. U Istočnom Sarajevu, u kojem uglavnom žive Srbi, danas je otkriven i spomenik Principu.
“Isti istorijski događaj, ista istorijska činjenica, verifikovane istorijske činjenice, u Sarajevu se pokušavaju izokrenuti i prikazati na jedan drugi način. Mi ne pristajemo na tu vrstu revizije istorije i ne pristajemo na Bosnu i Hercegovinu u kojoj srpski narod nije dobrodošao. Mi imamo našu Republiku Srpsku i naša aktivnost će i dalje biti, na idejama slobodarstva Gavrila Principa i Slobodobosanaca, biti jačanje autonomije sve do nezavisnosti Republike Srpske”, poručio je predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik.
Odvojene ceremonije u Bosni i Hercegovini odražavaju velike razlike u tumačenju uloge Gavrila Principa - za jedne heroja koji je okončao stranu okupaciju, a za druge pak nacionalistu čiji cilj je bio ujedinjenje srpske teritorije.
“Po mom mišljenju, to je teroristički čin. Ubistvo Ferdinanda i njegove žene, trudne, je klasičan atentat”, kaže Saed Makota iz Sarajeva.
"Gavrilo Princip ostaje naš ponos i to treba svet da čuje”, kaže penzionerka iz Beograda Ilinka Simić.
“Sprska javnost, ne mislim na srbijansku nego na ukupnu srpsku javnost, je sklonija tezama o Gavrilu Principu kao simbolu herojstva. Međutim, bošnjačka i hrvatska javnost generalno imaju, u odnosu na čin Gavrila Principa kao metaforu, potpuno drugačiji pristup”, navodi sociolog Slavko Kukić.
Pojedini bosanski intelektualci smatraju da se Princip ne može smatrati teroristom.
"On je dobro znao da narodi na Balkanu ne vladaju samim sobom, nego da nad njima vladaju drugi i pucanj u osobu koja predstavlja simbol takvog stanja nije se mogao zvati terorizmom”, kaže pisac Abdulah Sidran.
Sarajevski atentat, bez obzira na to kako se tumačio, bio je povod za početak Prvog svjetskog rata tokom kojeg je poginulo više od 10 miliona vojnika, dok su evropske granice prekrojene. Gavrilo Princip, koji je pošteđen smrtne kazne zato što još nije imao 20 godina, umro je od tuberkoloze u zatvorskoj ćeliji 1918.
