Odjel za kontrolu strane imovine (OFAC), Sekretarijata za finansije SAD, sankcionisao je danas Igora i Goricu Dodik – djecu predsjednika Republike Srpske (RS) – kao i četiri povezane kompanije.
„Članovi ove mreže, među kojima su i Dodikova odrasla djeca, olakšavaju Dodikovu korupciju u bosanskohercegovačkom entitetu RS, omogućavajući mu da crpi javna sredstva iz RS-a i obogaćuje sebe i svoju porodicu na račun građana Bosne i Hercegovine i funkcionalne vlasti u zemlji“, navodi se u saopštenju OFAC-a, kancelarije koja je do sada izrekla većinu američkih sankcija za zvaničnike sa Zapadnog Balkana.
U objašnjenju razloga za sankcije, Sekretarijat za finansije je saopštio da je Dodik od 2021. godine povećao umiješanost svog sina Igora i ćerke Gorice u „političke i poslovne aktivnosti u RS, uzrokujući zabrinutost da RS sve više postaje Dodikov porodični biznis, a ne politički entitet u BiH“.
U saopštenju je navedeno da je na nedavnim izborima u RS-u Dodikova stranka Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), „uključujući Dodika i Igora, napravio zavjeru da podmiti političke zvaničnike, članove biračkih odbora i izborne posmatrače u nastojanju da korumpirano pobijedi na izborima“.
„Igor se bavio podmićivanjem opozicionih političara, kojima su ponuđena politička imenovanja u zamjenu za ključne informacije i mjesta za izborne posmatrače na biračkim mjestima“, stoji u saopštenju Sekretarijata. „Dodikova kćerka Gorica uključena je u vođenje političkih i poslovnih aktivnosti za svog oca, što obuhvata i posjedovanje nekoliko poslovnih entiteta koji primaju značajnu pomoć Vlade RS-a po Dodikovom uputstvu.“
Četiri firme iz RS koje su sankcionisane, a za koje se navodi da preferencijalnim odnosom dobijaju novac iz javnih fondova, a pritom su „u vlasništvu ili pod kontrolom“ Gorice i Igora Dodika, su: Global Liberty d.o.o. Laktaši, Agro Voće d.o.o. Laktaši, Agape Gorica Dodik i Ivana Dodik s.p. Banja Luka, te Fruit Eco d.o.o. Gradiška.
„Uz finansijsku i političku podršku danas sankcionisanih pojedinaca i subjekata, Dodik se bavio korupcijom koja obezbjeđuje njegovu ličnu finansijsku i političku stabilnost na račun građana BiH koji žive u RS“, izjavio je podsekretar Sekretarijata za finansije, nadležan za terorizam i obavještajne finansije, Brajan Nelson. „Nastavićemo smatrati odgovornim one koji svojim djelovanjem doprinose degradaciji i podrivanju institucija u BiH i na Zapadnom Balkanu, kao i podrivanju Dejtonskog mirovnog sporazuma.”
U saopštenju Sekretarijata je navedeno i da je: „razmjer korupcije porodice Dodik takođe izazvao zabrinutost nacija zainteresiranih za obezbjeđivanje stranih investicionih fondova u RS, što je navelo neke od njih da se suzdrže od toga jer su vjerovali da bi bilo kakva finansijska pomoć vjerovatno išla Dodiku i njegovoj porodici, a ne institucijama RS“.
Posljedica sankcija je da su sva imovina i poslovni interesi sankcionisanih u SAD blokirani, a zabranjene su im i poslovne transakcije sa američkim državljanima i firmama, kao i putovanja u SAD.
Portparol Stejt Departmena, Metju Miler, saopštio je da današnje sankcije članovima porodice Dodik imaju za cilj da „naruše elemente finansijske mreže koja Dodika lično obogaćuje i pomaže mu, na račun teritorijalnog integriteta i funkcionalnog upravljanja BiH, te opšteg ekonomskog blagostanja RS.“
Sankcije su izrečene na osnovu izvršne naredbe „EO 14033“, koja kao razloge navodi korupciju, te ugrožavanje mira i stabilnosti, kojom je predsjednik SAD Džo Bajden u junu 2021. godine proširio ovlašćenja za sankcionisanje na Zapadnom Balkanu.
Upravo je Dodik bio prvi zvaničnik iz BiH sankcionisan na osnovu te izvršne naredbe, a kao razlozi su navedeni podrivanje državnih institucija i rad na kreiranju paralelnih institucija u RS, koruptivne aktivnosti, te etno-nacionalistička retorika koja izaziva podjele.
Sekretarijat za finansije prvi put je sankcionisao Dodika još 2017, zbog opstrukcije Dejtonskog mirovnog sporazuma. Već tada, donesena je odluka o blokiranju sve imovine koju on eventualno posjeduje u SAD, o zabrani ulaska u tu zemlju, dok su američkim državljanima zabranjene transakcije i poslovanje sa njim.
Miler je naveo i da je Dodik „vodeći glas negiranja genocida i pokretač produbljivanja podjela i političkog zastoja u zemlji – zloupotrijebio svoju zvaničnu vladinu poziciju da akumulira lično bogatstvo putem ucjenjivanja, mita i drugih oblika korupcije“. Podsjetio je i da je Dodik bio jedan od vodećih zagovarača zakona kojim je odlučeno da se u RS ne priznaju odluke Ustavnog suda BiH i odluke Visokog predstavnika za BiH, „što je opstrukcija Dejtonskog mirovnog sporazuma“.
Upravo zbog takvih odluka, SAD su u julu 2023. sankcionisale četiri zvaničnika iz RS: Željku Cvijanović, članicu Predsjedništva BiH, Nenada Stevandića, predsjednika Narodne Skupštine RS, Radovana Viškovića, predsjednika Vlade RS i Miloša Bukejlovića, ministra pravde RS.
Po naredbi „EO 14033“ do sada je sankcionsano ukupno 30 firmi ili pojedinca sa Zapadnog Balkana, uključujući i današnje sankcije - najviše iz BiH (22).
