Danas se u Sjedinjenim Državama obeležava Dan ratnih veterana, dok svet slavi 90. godišnjicu završetka Prvog svetskog rata. Novinarka Glasa
Amerike Debora Blok, nedavno je razgovarala sa možda poslednjim živim
američkim vojnikom koji se borio u tom takozvanom Velikom ratu.
Frenk Bakls je poslednji poznati živi američki veteran iz Prvog
svetskog rata. On ima 107 godina. Kao mladi vojnik Armije Sjedinjenih
Država, on je služio kao ambulantni vozač u Francuskoj i pomagao
američkim i francuskim ranjenicima. Francuska i Sjedinjene Države su bile saveznice u tom ratu. Baklsu je nedavno ukazana počast u francuskoj ambasadi u Vašingtonu. Žan-Mari
Bokel, sekretar za veteranske poslove u Francuskoj, zahvalio se njemu i
drugim Amerikancima koji su služili u Prvom svetskom ratu. Baklsu je
uručen Orden legije časti, najviše francusko odlikovanje za vojne i
civilne zasluge.
Bakls je imao sreću da tokom rata ne bude ranjen.
Procenjuje se da je dvesta hiljada američkih vojnika bilo ranjeno.
Pedeset hiljada američkih vojnika je poginulo – samo na tlu Francuske. Bakls
je imao svega 16 godina, kada je kao maloletni regrut uspeo da se
probije u redove američke Armije – u traganju za avanturama. Želeo je
da odmah ode u prve borbene redove. Umesto toga, najpre je stigao u
Englesku, gde je vozio oficire.
"Nešto se svakodnevno događalo i ja sam bio na licu mesta", priseća se Bakls.
Scena
za Prvi svetski rat je bila postavljena posle raspada starih alijansi
među evropskim silama i trke u naoružanju koju je predvodila Nemačka.
Rat je počeo nemačkom invazijom na Belgiju. Nevoljne da se uključe u
svetske komplikacije, Sjedinjene Države su stupile u konflikt tek 1917.
Savezničke sile – pod vođstvom Britanije, Francuske i Sjedinjenih
Država – pobedile su sile Centralne osovine, koje su predvodile
Nemačka, Austro-ugarska i Otomanska imperija, koje su kontrolisale
najveći deo jugoistočne Evrope, Bliski istok i sever Afrike. U
ratu je više od devet miliona pripadnika vojnog osoblja poginulo, a oko
20 miliona je ranjeno. Procenjuje se da je poginulo i pet miliona
civila.
Mič Jokelson je napisao novu knjigu o Prvom svetskom ratu
pod naslovom "Pozajmljeni vojnici: Amerikanci pod britanskom komandom".
"To je bio veoma razoran rat, sa
otrovnim gasovima, automatskim oružjem, rovovima i mnogo ljudi nisu
hteli da pričaju o ratu. I dok smo se okrenuli, bili smo u novom ratu,
daleko katastrofalnijem i ljudi su hteli da zaborave na onaj prvi rat,
jer je ovaj drugi bio neuporedivo zloglasniji", kaže Jokelson.
Po završetku Prvog svetskog rata, 1918, Bakls je neko vreme ostao u Evropi i sprovodio ratne zarobljenike nazad u Nemačku. Ironija
je što je tokom Drugog svetskog rata sam Bakls bio zarobljen. On je kao
civil radio na američkom brodu, kada je Japan izvršio invaziju na
Filipine. Bakls je bio zarobljen i proveo je tri godine u
zarobljeničkom logoru dok ga nisu oslobodile američke trupe.
U
američkoj prestonici ima mnogo nacionalnih spomenika, među kojima je i
spomenik posvećen vojnicima koji su se borili u Drugom svetskom ratu.
Međutim, spomenik onima koji su se žrtvovali u Prvom svetskom ratu ne
postoji. Najbliži nacionalni podsetnik na te žrtve je Muzej Prvog
svetskog rata u Kanzas Sitiju, u državi Kanzas.
Prvi svetski rat se završio kada su Savezničke sile i Nemačka - 11. novembra 1918 - potpisale primirje. Taj datum je sada u Sjedinjenim Državama poznat kao Dan ratnih veterana, a u ostalim savezničkim zemljama – kao Dan primirja. Za Frenka Baklsa, to je dan koji će zauvek pamtiti.