Treći maj, Svjetski dan slobode medija i ove godine je obilježen brojnim podsjećanjima na značaj medija u razvoju demokratije i obezbjeđivanju poštovanja ljudskih prava. Novinarske i druge svjetske asocijacije i ovog puta podsjetile su na novinare koji su obavljajući svoj posao izgubili živote, a takvih je u protekloj deceniji, prema podacima UNESCO-a bilo više od 500.
UNESCO je centralnu proslavu Svjetskog dana slobode medija organizovao u Dakaru, a prvi čovjek organizacije Koićiro Macura, rekao je tim povodom kako bi mediji – kao čuvari ljudskih prava i kontrolori zloupotrebe vlasti - imaju vrlo važnu ulogu u realizaciji Milenijumskih ciljeva svjetske organizacije, posebno - smanjenja siromaštva u svijetu. "Osiguranje prava na slobodu medija u svijetu mora da bude prioritet", naglasio je Macura ističući kako mnoge vlade, nažalost, kontrolišu medije direktno ili indirektno, kao i da su novinari često izloženi fizičkoj opasnosti i žrtve nasilja.
U saopštenju povodom Svjetskog dana slobode štampe, američka Helsinška komisija, koju čine po devet senatora i kongresmena, te predstavnici Stejt Dipartmenta, Pentagona i Sekretarijata za trgovinu, podvukla je značaj medija u izgradnji demokratije i zaštiti ljudskih prava i apelovala na kažnjavanje počinilaca i organizatora ubistava poslenika javne riječi. Tim povodom iz američke Helsinške komisije posebno se ukazuje na još nerazjašnjena ubistva – ukrajinskog novinara Georgija Gongadzea, urednika ruskog izdanja magazina “Forbs” pola Hlebnjikova – autora kontrovezne knjige o ruskom tajkunu Borisu Berezovskom, i bjeloruske novinarke Veronike Čerkasove koja je 20 oktobra prošle godine izbodena nožem u svom stanu u Minsku.
Organizacija “Reporteri bez granica” saopštila je povodom Svjetskog dana slobode medija da su prošle godine u svijetu na radnim zadacima ubijena 53 novinara, a da ih je 107 zatvoreno. U izvještaju koji je u Parizu predstavio portparol organizacije, Žan Fransoa Žulijar, kaže se da su novinari u protekloj godini bili meta napada isključivo zbog toga što su obavljali svoj posao. Reporteri bez granica su, stoga, 2004-tu označili “godinom žalosti”. U izvještaju se dalje navodi da je, već drugu godinu zaredom, najopasnije mjesto za rad novinara bio Irak, gdje je ubijeno 19 novinara i 12 njihovih asistenata. “Reporteri bez granica” su izrazili zabrinutost zbog sve većih pritisaka i napada na medije u Bangladešu, Gambiji, Nigeriji i Obali Slonovače, a kao svijetle primjere označili su Ukrajinu i Kirgistan. Organizacija sa sjedištem u Parizu saopštila je da brine i za slobodu medija u Sjedinjenim Državama, gdje jednom broju novinara prijete zatvorske kazne zbog toga što su odbii da otkriju identitet svojih tajnih izvora.
Kažimo i da je Medijska organizacija jugoistočne Evrope (SEEMO) sa sjedištem u Beču, ocijenila da su umanjeni direktni pritisci na medije na Balkanu i da sada posebno zabrinjavaju indirektni protisci države. "Na Balkanu biznismeni, funkcioneri ili kriminalci često ometaju istraživačko novinarstvo, koje pomaže proces demokratizacije. Funkcioneri, policija i sudovi trebalo bi da ozbiljnije shvate svaki slučaj pritiska na medije i pomognu novinarima ako im se prijeti smrću", kaže se u saopštenju Medijske organizacije jugoistočne Evrope.
Nerešena ubistva novinara predstavljaju prepreku slobode medija
Na svetski Dan slobode medija u Srbiji se podseća da nerešena ubistva novinara predstavljaju prepreku slobode medija. Dva novinarska udruženja odvojeno su obeležila Svetski dan slobode medija organizovanjem akcije "Pet minuta gromoglasne tišine" na različite načine, ali su u proglasima iznela istovetne zahteve i istovetnu ocenu medijske situacije u zemlji. Nezavisno udruženje novinara Srbije, Sindikat medija "Nezavisnost" i Medija centar ali i Udruženje novinara Srbije i Sindikat novinara Srbije zatražili su rasvetljavanje ubistava Slavka Ćuruvije, Dade Vujasinović, Milana Pantića i Duška Jovanovića i ukazali na nastavak političkih pritisaka na medije i neprimenjivanje medijskih zakona.
Većina elektronskih medija u Beogradu pridružila se, prekidom programa, akciji "Pet minuta gromoglasne tišine".
Dragan Milanović, predsednik granskog sindikata medija Nezavisnost izjavio je da se sada za medijske slobode bore oni koji su učestvovali u njihovom kršenju i zatim dodao da su ocene o medijskim slobodama poražavajuće, da vlast uništava medijske slobode i da se samo par insitucija bori za slobodu medija.
I Slobodan Orlić, šef službe za informisanje ministarskog saveta državne zajednice, tvrdi da da je mnogo politike u novinarstvu. Pojedinim novinama i pojedinim takozvanim novinarima više komanduju političari i neke interesne grupe nego što komanduje profesija, ocenio je Orlić.
A predsednik Srbije Boris Tadić smatra da bez rešenja ubistava novinara nema potrebne slobode medija, ni demokratizacije čitavog društva i ocenjuje da medijskom haosu dodatno doprinosi nepoštovanje standarda OEBS-a i Saveta Evrope po kojima političari i političke stranke ne mogu biti vlasnici elektronskih medija.
Mediji u Crnoj Gori još nisu slobodni i pod političkim su uticajem
Mediji u Crnoj Gori još nisu slobodni i pod političkim su uticajem, što pokazuje autocenzura i zavisnost u finansiranju, ocijenili su danas predstavnici medijskih asocijacija, povodom Svjetskog dana slobode medija. Nezavisni sindikat novinara Crne Gore protestovao je danas zbog sporog rasvetljavanja ubistva direktora Dana Duška Jovanovića i ukazao da su prijetnje ugrožavanjem fizičkog integriteta novinara još prisutne u crnogorskom društvu.
Predsjednik Udruženja novinara Crne Gore Savo Gregović smatra da je jedan od ključnih faktora koji ograničavaju medijske slobode nepostojanje nezavisnog sudstva i politički uticaj preko osnivača.
"Jasno se vidi namjera još anonimnih centara moći da preko tih medija plasiraju one ideje i stavove koji im odgovaraju. Na taj način se uskraćuje sloboda medija", kazao je Gregović.
On tvrdi da pritisci sa raznih strana i događaji, uključujući ubistvo Duška Jovanovića, stvaraju strah kod novinara i urednika, što rezultira autocenzumom.
Direkor Udruženja crnogorskih elektronskih medija Ranko Vujović smatra da postoje ograničenja medijskih sloboda, ali da nisu nametnute spolja, već odsustvom prave mjere profesionalnog novinarstva.
"Crna Gora ima jedan od najliberalnijih zakonodavnih okvira o medijima. Problem čini postojanje autocenzure kod novinara i urednika, dok sa druge strane imamo nepoštovanje profesionalniuh standarda", rekao je on.
Nezavisni sindikat novinara Crne Gore protestovao je zbog sporog rasvetljavanja ubistva direktora Dana Duška Jovanovića i ukazao da su prijetnje ugrožavanjem fizičkog integriteta novinara još prisutne u našem društvu.
Nezavisni sindikat je podsjetio na ponižavajući položaj novinara u društvu, prvenstveno u pogledu standarda i kvaliteta života poslenika javne riječi, navodeći da izražava solidarnost sa svim kolegama kod nas i u svijetu koji u strahu od gubljenja posla trpe eksploataciju i o njoj ćute, ne pokušavajući da se izbore ni za svoja elementarna prava koja im pripadaju.